تدوین راهنمای طراحی شهری جهت ارتقاء امنیت محیطی در بافت فرسوده اطراف حرم رضوی – (نمونه موردی: محله نوغان)

در عصر جدید که شاید بتوان آن را عصر شهرنشینی دانست، چالش های جدیدی فراروی انسان قرارگرفته است که تامین امنیت ساکنان یکی از مهم ترین این چالش ها است. در دوران معاصر همگام با توسعه علوم، ابعاد مختلف مقوله امنیت و به طور اخص بعد روانی آن و تاثیری که وجود یا عدم وجود امنیت بر ساختارهای ذهنی و رفتاری یکایک افراد جامعه دارد، در قالب رویکردهایی همچون جامعه شناختی و بوم شناختی مورد بررسی و کاوش قرارگرفته است. در این پژوهش که هدف غایی آن تدوین راهنمای طراحی در جهت ارتقای امنیت است، سعی شده وجوه تاثیرگذار بر امنیت فردی و اجتماعی از ابعاد مختلف به ویژه بعد محیطی و روانی بررسی شود تا با استخراج این عوامل، وزن تاثیرگذاری هر یک از فاکتورهای تاثیرگذار بر امنیت شناسایی و راهکارهای مقتضی در جهت ارتقای امنیت محیط ارائه شود. لذا به منظور رسش به اهداف پژوهش،با توجه با انتخاب بافت فرسوده پیرامون حرم رضوی به عنوان نمونه موردی تحقیق، پیامدهای اجرای طرح نوسازی و بهسازی پیرامون حرم رضوی بر امنیت محیط از نگاه ساکنان (که ذی نفعان اصلی آن هستند)و نیز کارشناسان خبره این حوزه،مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بستر مورد پژوهش، محله نوغان واقع در بافت پیرامون حرم رضوی است. محله نوغان که از هسته های اولیه شکل گیری شهر مشهد است به واسطه اجرای طرح بهسازی و نوسازی پیرامون حرم رضوی از مشکلات و مصائب عدیده ای ازجمله چالش های امنیتی رنج می برد. لذا پس از شناسایی عوامل دخیل و موثر بر مقوله امنیت، در تلفیقی از روش های کمی(روش پرسش نامه) ، کیفی(مصاحبه شخصی) و مشاهده مستقیم(عکس برداری)،تصویری واقع گرایانه از شرایط حوزه مورد مطالعه از منظر امنیت تهیه شد؛ و در ادامه از روش های توصیفی –تحلیلی برای تحلیل شرایط بافت استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد به ترتیب، مولفه های ذهنی-رفتاری، مولفه های کالبدی و سپس مولفه های عملکردی بیشترین تاثیر و همبستگی را با مقوله امنیت دارا است. لذا با توجه به نتایج حاصل از پژوهش، سیاست ها و راهکارهای مقتضی در جهت ارتقای وضعیت امنیتی موجود بافت، متناسب با وزن و اهمیت عوامل دخیل و تاثیرگذار بر امنیت، در قالب سند راهنمای طراحی ارائه شده است.